گريگوري مندل كه او را پدر ژنتيك مي دانند در روستاي برنو كه اكنون جزوي از كشور چك است در خانواده اي تنگ دست و آلماني زبان متولد شد. پدر مندل، يك کشاورز بود كه حداقل سه روز در هفته براي مالك زمين در شرايطي بسيار سخت و طاقت فرسا كار مي كرد تا بالاخره روزي مالك یک زمين زراعي شد. مندل هم به پرورش درختان ميوه علاقه زيادي داشت و باغ ميوه كوچك خود را با پيوندهايي بهبود مي بخشيد كه كشيش شهر، پدر «شريبر»، در اختيارش مي گذاشت. يوهان جوان كه پس از راهب شدن گرگور مندل نام گرفت، در اين كار به پدرش كمك مي كرد. و به تدریج با باغباني و پرورش گل آشنا شد. پدر شريبر در مدرسه دهكده تدريس مي كرد. كودكان در آن مدرسه نه تنها خواندن و نوشتن مي آموختند، بلكه با تاريخ طبيعي و علوم نيز آشنا مي شدند. مندل هم که شاگرد ممتازي بود ، درس را در همان مدرسه شرع کرد. پدر مندل که مرد فقیری بود ، با وجود امكانات بسيار اندك، هر آنچه در توان داشت، به كار گرفت تا پسرش آينده بهتري داشته باشد.
یوهان، تحصيلات ابتدايي را با موفقيت پشت سر گذاشت و براي رفتن به
دبيرستان آماده شد. هر چند که رفتن به دبیرستان برای خانواده یوهان بسیار سخت بود و والدين او نمي توانستند از نظر مالي كمك زيادي به او بكنند. به همین دلیل هم ، يوهان مجبور بود براي تأمين نيازهاي مالي خود كار كند. با وجود اين، او با موفقيت به تحصيل ادامه داد تا اين كه در شانزده سالگي پدر مندل در يك تصادف به شدت صدمه ديد و مجبور شد كار در مزرعه را رها كند. به اين ترتيب، يوهان بايد كليه مخارج تحصيل خود را به تنهايي فراهم مي كرد. او به خاطر كار زياد و سوء تغذيه، مريض شد. با وجود اين، دبيرستان را با موفقيت به پايان رساند و خود را براي رفتن به دانشگاه آماده كرد. از آن جا كه يوهان سرگرم تحصيل بود و نمي توانست در كار مزرعه به پدر كمك كند، آنتوان مندل ، پدر یوهان تصميم گرفت سرپرستي مزرعه را به دامادش واگذار كند. داماد نيز متعهد شد كه هنگام ورود يوهان به صومعه، مبلغی را به او بپردازد. تقريباً بلافاصله پس از اين كه قرارداد امضا شد، خواهر مندل سهم جهيزيه اش را به برادرش داد تا تحصيلات خود را تكميل كند. و در انتهاي آن سال، تمام بودجه خانواده به اتمام رسيد. در چنان شرايطي، تنها اميد خانواده، كشيش شدن يوهان بود! مندل اميدوار بود به عنوان كشيش، شغلي همچون معلمي در مدرسه پيدا كند و در اوقات فراغت به مطالعات علمي بپردازد. مندل در صومعه اي مشغول فعاليت شد كه داراي يك زيست شناس، يك ستاره شناس، يك فيلسوف و يك آهنگساز بود. طبق يك حكم سلطنتي، آنان مسئوليت تدريس مسائل ديني، فلسفي و رياضيات را بر عهده داشتند. در واقع صومعه بک دانشگاه کوچک بود. این دانشگاه کوچک براي تكميل گروه كوچك استادانش به شاگرد جواني نياز داشت كه مايل به پيوستن به صومعه باشد. ازاين رو، مندل به توصيه استاد فيزيكش كه مندل را در رشته فيزيك بهترين مي دانست، به صومعه پيوست. چند سال بعد، مندل در يكي از يادداشتهايش چنين نوشت: «اين قدم، تغييري اساسي در زندگي ام به وجود آورد. احساس مي كنم به نقطه اي از زندگي رسيده ام كه ديگر به مبارزه تلخ براي زنده ماندن نيازي ندارم.» او ديگر نگران به دست آوردن لقمه ناني نبود و سرانجام مي توانست از نظر مالي به خانواده اش كمك كند و بخشش سخاوتمندانه خواهرش را با تأمين مخارج تحصيل پسرانش جبران نمايد. مندل به عنوان كشيش ناحيه و كشيش بيمارستان به كار مشغول شد. اما كار در بيمارستان براي مندل مناسب نبود و مجاورت با انواع بيماريها او را بيمار كرد. به همين جهت، او براي تدريس به يكي از دبيرستان هاي ناحيه اعزام شد. اين شغل براي مندل بسيار مناسب بود. او رياضيات و ادبيات روم و يونان باستان تدريس مي كرد و بين دانش آموزان و اعضاي دبيرستان، شهرت و محبوبيت زيادي داشت. مندل با كمك هاي صومعه توانست در دانشگاه وين تحصيل كند. او در كلاس هاي فيزيك تجربي آموخت كه چگونه مي توان به كمك مشاهده و تجربه، فرضيه ها را آزمايش كرد و به قوانين عمومي دست يافت. او به مطالعه آمار و احتمالات پرداخت و با نظريه اتمي در شيمي آشنا شد. همچنين در كلاس هاي زيست شناسي و فيزيولوژي گياهي شركت كرد تا دانش خود را در اين زمينه تكميل كند. در زمان مندل نظريه توارث آميخته نظريه ای ببود افراد آن را پذبرفه بودند بر این اساس ، صفات فرزندان هميشه حد واسطي از صفات والدين است و طبق نظر لامارك محيط بر وراثت تاثير مي گذارد و ممكن است باعث تغيير صفات منتقل شده از والدين به فرزندان شود. مندل هم که مطالعاتی در این مورد انجام داده بود بر روی اصول وراثت کار کرد و در نهایت نظریه لامارک را را رد كرد. مندل در سال ۱۸۵۶، مطالعات معروفش را روي گياه نخود فرنگي آغاز كرد و پس از هفت سال موفق به كشف اصول اوليه وراثت شد. تمام فضايي كه او براي انجام آزمايشاتش در اختيار داشت، قطعه كوچكي از باغ صومعه بود كه ۳۵ متر طول و هفت متر عرض داشت. او با اين كه به طور تمام وقت تدريس مي كرد، هر گاه فرصتي مي يافت، به كار و آزمايش در باغچه اش مي پرداخت. نتايج آزمايش هاي او در سال ۱۸۶۵ منتشر شد. مندل گیاه نخود را انتخاب کرد و از طریق دگر لقاحی در نخود سعی کرد که نخود هایی با صفات متقابل را با یکدگر آمیزش دهد و گیاهانی با صفات جدید را به وجود آورد. هر چند که هیچ گاه گیاهی با صفات جدید به وجود نیامد ، اما آزمایشات او به شناسایی اصول مهمی از وراثت ختم شد. آزمايشگاه مندل همان باغچه کلیسا بود و او آزمایشات خود را از سال ۱۸۵۶ تا ۱۸۶۳ بر روي گياه نخود انجام داد و با کمک دانش ریاضی احتمالات موفق شد نسبت های بیان صفات که به دو دسته غالب و مغلوب تقسیم بندی کرده بود را کشف کند که بعدها به قوانين وراثت مندل معروف شد. از آنجا که در آن زمان بسیاری از افراد با نفوذ همچنان نظریات داروین و لامارک را صحیح می پنداشتند حاضر به پذیرش نظریات او نشدند. و مندل در حالی که هنوز نتایج آزمایشات او در محفل علمی معتبری مطرح نشده بود درگذشت و این در حالی بود که حتی گروهی از فلاسفه علم اعتقاد داشتند که مندل به صورت غیر آگاهانه به نتایجی دست پیدا کرده و حتی میخواستند لقبی را که بعداً به عنوان پدر علم ژنتیک برای او انتخواب کردند را منکر شوند. مندل تا سال ۱۹۰۰ همچنان ناشناخته ماند تا این که در این سالها سه دانشجو به صورت جداگانه کارهای مندل را دنبال کردند و قوانین او را به تأیید رساندند. مندل قوانين حقيقي وراثت را كشف كرد، اما محيط فرهنگي اش مانع از آن شد كه ارزش كارهايش شناخته شود. كشف مجدد قوانين مندل تنها هنگامي ممكن شد كه سلسله اي از تهاجم هاي غيرمستقيم علمي تصورات قديمي را از اعتبار ساقط كرد. پژوهش های مندل بر روی حدود ۲۸۰۰۰ بوته نخود و در مدت ۷ سال دنبال شد.
هدف از گرد آوری انیمیشن های مختلف مرتبط با کتاب درسی تنها درجهت یادگیری بیشتر دانش آموزان که هدف سازندگان آن و آسان شدن کار تدریس توسط همکاران می باشد . جهت دریافت فایل بر روی کلمه دانلود کلیک کنید
کلروپلاست معمولا از میتوکندری بزرگتر است و شباهت زیادی به میتوکندری دارد و جایگاه فرآیند فتوسنتز میباشد. کلروپلاستها جز گروهی از اندامکها هستند که این اندامکها پلاستید نام دارند. پلاستیدها در کلیه سلولهای گیاهی یافت میشوند و شامل اتیوپلاست ، کلروپلاست ، کروموپلاست ، آمیلوپلاست و الایوپلاست هستند.
وجه مشترک تمام پلاستیدها این است که تمام آنها از اندامک کوچک اولیهای به نام پروپلاستید ایجاد میشوند. پروپلاستید که پیش ساز کلیه پلاستیدها است. بسته به بافت گیاه و پیامهای محیطی به انواع گوناگون پلاستها تمایز پیدا میکند. کلروپلاست تنها پلاستیدی است که کلروفیل دارد و عمل فتوسنتز را انجام میدهد.
تاریخچه
کلروپلاستها به دلیل رنگ داشتن رنگ سبز از اولین اندامکهایی هستند که در یاختههای گیاهی نظر پژوهشگران را به خود جلب کردهاند. ووشر در سال 1803 رده بندی جلبکهای رشتهای آب شیرین را بر بنای شکل ذرات سبز موجود در آنها قرار داد و آنها را به کونفروهای مارپیچی ، ستارهای و لولهای تقسیم کرد. در جلبکها کلروپلاستها ساختمان سادهتری دارند و اغلب آنهارا کروماتوفور مینامند. در گیاهان پیشرفته و عدهای از جلبکهای سرخ و قهوهای کلروپلاستها کروی ، بیضوی و یا اغلب عدسی شکل هستند.
اندازه کلروپلاست
کلروپلاستها اندازه بسیار متفاوتی دارند. طول آنها از حدود 2 تا بیش از 30 میکرون میرسد. در گیاهان پیشرفته طول کلروپلاستها 3 تا 10 میکرومتر ، عرض آنها 1 تا 3 و ضخامتشان 1 تا 2 میکرومتر است. اندازه کلروپلاست به ویژگیهای وراثتی ، سن یاخته و دیگر ویژگیهای فیزیولوژیکی یاخته وابسته است. یاختههای پلی پلوئید کلروپلاستهای درشتتری از یاختههای دیپلوئید دارند.
رنگ کلروپلاست
کلروپلاستها به دلیل داشتن کلروفیل اغلب سبز رنگ هستند اما در برخی شرایط فیزیولوژیکی یا بر حسب نوع یاخته و میزان نسبی رنگیزههای غیر کلروفیلی ممکن است به رنگهای دیگری دیده شوند. در جلبکهای قهوهای و قرمز ، رنگ سبز کلروفیل بوسیله سایر رنگیزهها پوشیده شده است.
تعداد و محل کلروپلاست
تعداد کلروپلاست بر حسب نوع یاخته ، گونه گیاهی و سن یاخته تغییر میکند. تعداد کلروپلاستها در هر میلیمتر مربع برگ کرچک به حدود 400 هزار میرسد و یک درخت ممکن است تا 1012 عدد کلروپلاست داشته باشد. کلروپلاستها در یاختههای جلبکها و گیاهان مختلف در بخشهای مختلف یاخته قرار میگیرند. بطور معمول در بخشهای کناری یاخته که امکان دریافت نور بیشتر است فراوانی بیشتری دارند.
در ساختمان کلروپلاستها سه بخش اصلی شامل پوشش پلاستی ، ماده زمینهای یا استروما و ساختمانهای غشایی درونی قابل تشخیص است.
اگر مولكول دراز و نازك DNA را مانند نردباني مارپيچ در نظر بگيريم ميتوانيم آن را داراي دو ستون استواري و شمار زيادي پله بدانيم. ستونهاي استواري از قند پنجكربني دِاكسي ريبوز و گروه فسفات درست شده كه يك در ميان به هم وصل شدهاند. ستونهاي استواري به دليل بارهاي منفي گروههاي فسفات و داشتن گروههاي هيدروكسيل(OH) در قندهايشان، آبدوست هستند. اما چهار نوع باز آلي كه پلههاي DNA را ميسازند، بسيار آبگريزند و فقط در بخشي از لبههاي خود ميتوانند پيوند هيدروژني برقرار كنند. پس بهجاست كه بخشهاي آبگريز DNA بهگونهاي از دسترس آب به دور باشند و مارپيچي بودن DNA بهترين چارهي كار است.
در مولكول مارپيچي DNA ستونهاي آبدوست به بيرون مولكول و بازهاي آلي آبدوست به درون مولكول آرايش ميگيرند. در اين آرايش، بازهاي آلي در يك ستون استواري با بازهاي آلي در ستون استواري ديگر، پيوند هيدروژني برقرار ميكنند و همين پيوندها باعث كنار هم ماندن دو رشتهي DNA ميشوند. هر باز آلي يك رشته با باز آلي بالايي خود در همان رشته، پيوند واندروالسي برقرار ميكند. در نتيجه، بازهاي آلي بهخوبي درون اين مولكول در كنار هم و روي هم جاي ميگيرند. با مارپيچي شدن DNA بازهاي آلي از مولكولهاي آب دور ميمانند. بنابراين، آرايش مارپيچي باعث پايداري مولكول DNA ميشود.
آرايش بازهاي آلي و ستونهاي استواري DNA را ميتوانيم به آرايش مولكولهاي فسفوليپيد در ساختمان غشاي سلول مقايسه كنيم. مولكولهاي فسفوليپيد نيز چونان مولكول DNA داراي دو بخش آبدوست(گروه فسفات) و آبگريز(رشتههاي هيدروركبني) هستند. غشاي سلول از دولايه از اين مولكولها درست شده است، به اين صورت كه رشتههاي هيدروكربني به درون غشا و سرهاي آبدوست(گروههاي فسفات) به بيرون و درون سلول(محيط آب) آرايش ميگيرند. اين آرايش باعث پايداري ساختمان غشاي سلول ميشود.
سیانوباکترها میکروارگانیسم هایی هستند که در همه جا یافت میشوند. سیانوباکتر ها را همچنین به عنوان جلبکهای سبزآبی ،باکتریهای سبزآبی و یا سیانوفیتها میشناسند. حتی در محیط هایی که تعداد کمی موجود زنده دیده میشود، این نوع باکتری حضور دارد.
این توزیع گستردهی سیانوباکترها در محیط های گوناگون به دلیل: ۱- استفادهی آنها از نیتروژن اتمسفری به عنوان منبع نیتروژن میباشد. ۲- از خصوصیات دیگر این باکتریها، زنده ماندن در محیط خشک (بدون آب و غذا) در بعضی موارد تا سالها، و ۳- همچنین مقاومت آنها در برابر حرارت بالا و پایین میباشد.
سیانوباکترها در تمام محیطهای آبی یافت میشوند. چون بعضی از گونههای آنها ترموفیلیک هستند، حتی در چشمههای آب گرم با درجه حرارت 75 درجهی سلسیوس نیز دیده میشوند. شکوفایی سیانوباکترها سبب تولید سم در آب شده و در انسان و حیوانات ایجاد بیماری و حتی مرگ میکنند. این آبها سبب مرگ سریع ماهیان و سایر موجودات آبزی میگردند. سیانوباکترها در تعداد کم باعث ایجاد مزه و بو در آب میشوند. Oscillatoria، Nostoc، Anabaena و Synechococcus چهار گونه از سیانوباکترهای آب و فاضلاب هستند.
بیش از یک دهه پیش پژوهشگران دریافتند شاخص ترین واکنش فتوسنتز در باکتری هایی موسوم به سیانوباکترها از حدود ۷/۳ میلیارد سال پیش آغاز شده است. این جاندار در واقع نخستین موجود کره خاکی بود که می توانست از مولکول های آب به عنوان منبعی برای دریافت الکترون ها برای انتقال انرژی از نور خورشید و تبدیل دی اکسید کربن به اکسیژن استفاده کند. توان ویژه فتوسنتزی این موجود زنده نیز به دلیل وجود رنگدانه های آبی رنگ موسوم به «سیانو» در این باکتری است. در واقع این جاندار به عنوان موتوری دوسویه کار فتوسنتز و تولید اکسیژن برای تنفس موجودات دیگر را انجام می دهد.
پارامسیها پروتوزوئرهای تک سلولی (یونی سلولار) هستند و در شاخه مژه داران و سلسله پروتیستا طبقه بندی میشوند. آنها در آبهای آرام و آبگیرهای راکد زندگی میکنند و بخش اصلی زنجیرهٔ غذایی را تشکیل میدهند. آنها از پسماندهٔ جلبکها و سایر موجودات ریز تغذیه میکنند و خودشان توسط موجودات کوچک دیگر خورده میشوند. تمام اعضای شاخه مژه داران (سیلیوفورا) به وسیله برآمدگیهای ریز مو مانندی که مژه نامیده میشود حرکت میکنند. پارامسی قادر نیست شکل بدنش را مانند آمیب تغییر دهد زیرا غشای (پوسته ی) بیرونی ضخیم و سختی به نام پلیکل دارد. پلیکل غشای سلولی را فرا میگیرد. پارامسی دو نوع هسته دارد. هستهٔ بزرگ ماکرونوکلئوس نامیده میشود و فعالیتهایی مانند تنفس، سنتز پروتئین و هضم غذا را کنترل میکند. هستهٔ کوچک تر میکرونوکلئوس میباشد و تنها در طی تولید مثل به کار گرفته میشود. تولید مثل در پارامسی شامل تبادل DNA بین میکرونوکلئوس است. برای انجام این امر دو پارامسی از طول به هم می چسبند و از طریق دهان سلولی به هم ملحق میشوند. این فرایند گشنگیری نامیده میشود و نوعی تولید مثل جنسی در میکروارگانیسمها میباشد. واکوئل انقباضی در سلولهای جانوری برای بیرون راندن آب اضافی به کار میرود. واکئول انقباضی شکلی شبیه به ستاره دارد. پارامسیها هتروتروف هستند. یعنی باید از غذا برای کسب انرژی استفاده کنند. غذا از طریق دهان سلولی وارد میشود و به شیار دهانی میرود. در انتهای شیار دهانی واکئول غذایی شکل میگیرد. واکئول غذایی تا زمانی که هضم شود در سیتوپلاسم باقی می ماند. ذرات غذایی تجزیه نشده از طریق سوراخ مخرجی دفع میشود. ناحیهٔ تو رفته و کنگره دار، جایی که غذا وارد پارامسی میشود شیار دهانی نام دارد. پارامسی میتواند به دما، غذا، اکسیژن و توکسینها پاسخ دهد و همچنین مکانیسم دفاعی بسیار سادهای دارد. درون پلیکل اعضای نخ مانندی به نام تریکوسیست وجود دارد. پارامسی برای گرفتار کردن شکارچیها و برای بزرگتر به نظر رسیدن تریکوسیستها را به بیرون پرتاب میکنند. همچنین می دانیم پارامسیها میتوانند رفتار اجتنابی از خود نشان دهند. مانند وقتی که یک پارامسی از کنار محرکهای منفی و ناخوشایند دور میشود. دو نوع سیتوپلاسم در پارامسی وجود دارد. سیتوپلاسمی که در کنارهها قرار دارد صاف و کم تراکم است و اکتوپلاسم نامیده میشود. بقیهٔ سیتوپلاسم غلیظ تر است و اندو پلاسم نامیده میشود. نوعی تولید مثل جنسی در پارامسی دیده شده است. هنگامی که سلول به اندازه کافی رشد کرده و بزرگ شود تقسیم دو تایی کرده و به دو سلول جدید تبدیل می شود (توجه داشته باشید که تقسیم دوتایی تولیدمثل غیرجنسی است). اگر جاندار در شرایط سخت قرار گیرد هسته یک تقسیم میوز کرده و به دو هسته تقسیم می شود. پارامسی ای که چنین کاری کرده است با یک پارامسی مثل خود کنار هم قرار می گیرند و غشا ها به می پیوندند. سپس هسته های میوزی با هم تلفیق شده و تقسیمی صورت گرفته و ۴ سلول جدید به وجود می آیند. در چنین حالتی اگر یک صفت خوب یا بد باشد در تمام نسل بعد پخش می شود.
ریزچشمک (اوماتیدی، اوماتیدیوم) به هر واحد بینایی چشم مرکب در حشرات میگویند.
چشم های مرکب :
چشم مرکب در سخت پوستان و حشرات وجود دارد . سطح خارجی هر چشم مرکب ، همانند یک الماس ، دارای سطوح فراوانی است . هرسطح در حقیقت قرنیه محدب یکی از واحدهای بینایی چشم مرکب است که اوماتیدی نام دارد . تعداد اوماتیدی های تشکیل دهنده هر چشم مرکب ، بسته به گونه جانور متفاوت است . برای مثال ، چشم مرکب برخی از سخت پوستان فقط 20 اوماتیدی دارد ، در حالی که چشم سنجاقک دارای بیش از 28000اوماتیدی است .
بخش های نوری هر اوماتیدی شامل یک عدسی محدب الطرفین و یک مخروط کریستالی (crystalline cone ) است . این ساختارها نور را بر روی سلول های گیرنده نوری که سلول های شبکیه ای (Retinular cells) نامیده می شوند ، متمرکز می کنند . غشای این سلولها نسبت به نور حساس بوده و متشکل از ریز پرزهای حاوی ردوپسین ( رنگیزه نوری موجود در سلولهای گیرنده نوری است که پس از برخورد نور ، تغییر کرده و منجر به ایجاد پیام عصبی می شود ) است . غشای سلولهای شبکیه ای مجاور هم ، ممکن است به یکدیگر جوش خورده و اندام میله مانندی را به نام رابدوم (Rhabdome ) تشکیل دهند که نسبت به نور حساس است .
چشم های مرکب نمی توانند شکل اشیا را به خوبی تشخیص دهند . اگر چه سیستم عدسی هر اوماتیدی می تواند تصویر کوچک و معکوسی را تشکیل دهد ، اما شواهد اندکی نشان می دهند که جانور آن ها را به صورت تصویر تشخیص می دهد . در عین حال ، همه اوماتیدی ها با هم ، یک تصویر مرکب یا موزائیکی را پدید می آورند . هر اوماتیدی با جمع آوری نور از بخش کوچکی از میدان دید جانور ، در حقیقت میانگین نوری را که به آن بخش برخورد می کند جمع آوری می نماید . کنار هم قرار گرفتن این نقاط ، یک تصویر موزائیک مانند را بوجود می آورد .
چشم بندپایان معمولا با شدت های مختلف نور تطابق می یابد . پوششی از سلول های رنگدانه دار ، هر اوماتیدی را در بر می گیرد . این رنگدانه های محافظ ، هم در سلول هایی که سلول های عنبیه ای خوانده می شوند و هم در سلول های شبکیه ای وجود دارند. در حشرات شب پرواز و حشراتی که در نور کم پرواز می کنند و بسیاری از سخت پوستان ، رنگدانه ها می توانند در طول یک سلول به سمت راس یا قاعده آن حرکت کنند . هنگامی که رنگدانه ها در راس سلول پخش شوند ، هر اوماتیدی از سلول مجاور خود به وسیله پوششی از رنگدانه ، جدا شده وفقط پرتوهای نوری که مستقیما از محور نوری ان وارد شوند ، قادر به تحریک سلول های گیرنده خواهند بود . در حالی که اگر رنگدانه ها در قاعده سلول تجمع یابند ، پرتوهای نوری وارد شده به چشم می توانند از چندین اوماتیدی گذشته و واحد های شبکیه ای متعددی را تحریک کنند . در نتیجه در نور کم ، حساسیت چشم ها افزایش می یابد و در نور شدید ، از صدمه دیدن چشم ها جلوگیری می شود . جابجایی رنگدانه ها در حشرات ، توسط اعصاب و در سخت پوستان توسط هورمون ها کنترل می شود . در برخی از جانداران نیز این حرکات به صورت ریتم روزانه تنظیم می شوند .
هرچند چشم مرکب فقط می تواند تصاویر مبهمی از اشیاء فراهم کند ، اما در عوض قادر است نوسانات دارای فرکانس بالا را تشخیص دهد . مگس ها می توانند تا 265تصویر در ثانیه را از یکدیگر تفکیک نمایند ، در حالی که چشم انسان می تواند فقط 45تا53 تصویر در ثانیه رااز هم تفکیک کند . نورهای نوسانی با فرکانس بالاتر از این حد ، توسط چشم انسان ، به یکدیگر پیوسته وبه صورت نور پیوسته و واحدی دیده می شوند . لذا ما نور ساطع شده از لامپ های معمولی را نوری ثابت و مداوم می بینیم و حرکات تصاویر سینما نیز یکنواخت و پیوسته به نظر می رسند . در حالی که برای یک حشره ، نور لامپ ها و تصاویر سینما به طور بسیار مشخص و فاحشی منقطع هستند . به این ترتیب حشرات می توانند کوچک ترین حرکت شکار یا دشمن خود را به سرعت تشخیص دهند . چشم مرکب یکی از مهمترین سازش های بندپایان با شیوه زندگی خاص آن هاست . چشم های مرکب از نقطه نظر دیگری نیز باچشم های ما تفاوت دارند . این نوع چشم ها طول موج های قرمز تا فرا بنفش را به خوبی تشخیص می دهند . به این ترتیب یک حشره می تواند نور فرابنفش را به خوبی ببیند و رنگ های دنیای یک حشره با دنیای ما تفاوت زیادی خواهند داشت . از آنجایی که گل ها ، نور فرابنفش را به مقادیر متفاوت منعکس می کنند ، گل هایی که از نظر ما همگی یک رنگ هستند ، از نظر یک حشره کاملا با یکدیگر تفاوت خواهند داشت .
نام درس:زيست شناسي و آزمايشگاه 1 پايه:دوم متوسطه رشته: علوم تجربي
مدت امتحان: 50 دقيقه نوبت امتحان: دوم نام دبير مربوطه:
نام و نام خانوادگي : شماره كلاس: تاريخ امتحان:
1 دو گروه از منوساكاريدها را نام ببريد. 5/0 2 هر يك از موارد ستون سمت راست را به يكي از موارد ستون سمت چپ كه ارتباط بيشتري دارد متصل كنيد. آلبومن پروتئين فسفوليپيد متابوليسم آدنوزين تري فسفات تري گليسريد مونوسيت عفونت انگلي ائوزينو فيل فاگو سيتوز نوتروفيل دياپدز بازوفيل 5/1 3 آشكارترين تفاوت سلولهاي پروكاريوت و يوكاريوت ...................... است. 5/0 4 كدام اندامك غشا دار پيوسته است؟ الف) شبكه آندوپلاسمي ب) دستگاه گلژي ج)هستك د) هسته 25/0 5 بيشترين تعداد مولكول هاي غشاء كدام است؟ الف. گليكو پروتئين ب . پروتئين ج.فسفو ليپيد د .كربو هيدرات 25/0 6 ساخته شدن و بسته بندي يك پروتئين ترشحي در شبكه آندوپلاسمي زبر را در 4 مرحله توضيح دهيد.
1 7 كدام نوع آوند چوبي در همه گياهان آوندي يافت مي شود؟ الف )لوله هاي غربالي ب) عناصر آوندي ج) تراكئيد د) اسكلرئيد 25/0 8 سلول هاي ....................... و ....................... دو نوع سلول تمايز يافته روپوستي ساقه هستند. 5/0 9 چرا مواد چربي بر خلاف ساير مواد آلي از راه لنفي جذب مي شوند؟
1 10 مسير زير كه مربوط به مسير دستگاه گوارش يك جانور نشخوار كننده است را كامل كنيد. دهان ï مري ï.................... ï ...................... ïدهان ï مري ï .................. ï ................... روده ï مخرج 1 11 صحيح يا غلط؟ a) سورفاكتانت باز شدن طبيعي كيسه ها ي هوايي را كاهش مي دهد. b) ديافراگم د رتنفس آرام و طبيعي مهمترين نقش را در حركت ششها دارد. c) عروس دريايي و هيدر دستگاه گردش خون ندارند و داراي يك كيسه گوارشي مي باشند. d) اگرتحريك ايجاد شده درگره سينوسي كند تراز حالت عادي به سوي بطن ها هدايت شود ارتفاعQRS افزايش مي يابد. 1 12 پاسخ كوتاه بدهيد. أ- سيستم تنفس حشرات چيست؟ ب- در كدام جانوران جريان هواي ششي يك طرفه و از عقب به جلو است؟ ج- بيشترين مقدار دي اكسيد كربن به چه طريقي در خون حمل مي شود؟ د- تنفس واقعي در كجا صورت ميگيرد؟ ه- به انقباض در آمدن ماهيچه قلب چه نام دارد؟ و- كدام ويتامين براي توليد گلبولهاي قرمز ضرورت دارد؟ 5/1 13 در فشار ريشه اي انتقال فعال در كجا صورت ميگيرد؟ الف) بين دايره محيطيه و آوند چوبي ب) بين پوست و درون پوست ج) بين پريسيكل و درون پوست د) بين درون پوست و آوند چوبي 25/0 14 در كدام خون فقط با سلولهاي ديواره داخلي قلب و رگها تماس دارد؟ الف)ملخ ب) عنكبوت ج) سفره ماهي د) خرچنگ دراز 25/0 15 چهار ويژگي براي گلبول قرمز بنويسيد.
1 16 در بارداري هايي كه RH خون مادر منفي و RH خون جنين مثبت باشد چه مشكلي ممكن است پيش آيد؟ 5/0 17 شماره هاي 1 و 2 و 3 و 4را نامگذاري كنيد . 1 18 عوامل مؤثر در باز و بسته شدن منفذ روزنه كدام است؟
1 19 چرا حركت تركيبات آلي در كياه نسبت به حركت آب پيچيده تر است؟ (سه دليل)
75/0 20 براي هر كدام از موارد زير يك دليل بياوريد: ديواره سلول هاي درون پوست نسبت به آب نفوذ ناپذير است. پزشك براي تشخيص بيماري زير چانه وگردن را لمس ميكند. 1 21 در شكل مقابل اجزاي زير را مشخص كنيد لوله جمع كننده ادرار لوله هنله لوله پيچ خورده دور كپسول بومن
1 22 سه مرحله تشكيل ادرار را نام برده هر كدام را در يك سطر توضيح دهيد.
5/1 23 در ماهي ها تغيير جهت سرعت گرفتن هر يك نقش كدام يك از باله هاي ماهي است؟ 1 24 حركت فعال و غير فعال رادر گياهان طبقه بندي كنيد.
کدام عبارت در مورد «دور بینی» صحیح است. 1 )تحدب عدسی زیاد می شود
با عدسی مقعر تصحیح می شود 3 )قطر کره ی چشم زیاد می شود 4)تصویر اشیای نزدیک در پشت شبکیه تشکیل می شود
2-فرد مبتلا به آستیگماتیسم، با کدام اختلال مواجه است؟
1)کدر شدن عدسی 2)عدم یکنواختی انحنای قرنیه 3)کاهش قدرت تطابق 4)تغییر اندازه ی کره ی چشم
3- چشم چند محیط شفاف دارد؟ 1) 3 2) 4 3) 5 4) 6
4-کدام گزینه مواد غذائی و اکسیژن را برای عدسی و قرنیه چشم فراهم می کند، و مواد دفعی را نیز جمع آوری نموده تا از طریق خون دفع شوند؟
1)زجاجیه 2)زلالیه 3)شبکیه 4)صلبیه
5-در مغز انسان، پردازش اطلاعات شنوائی در کدام لوب انجام می شود؟
1)پس سری 2)پیشانی 3)آهیانه 4)گیجگاهی
6-کدام قسمت از گوش در شنوایی نقش ندارد؟1) بخش حلزونی شکل
2) مجاری نیم دایره 3) استخوان رکابی 4) عصب شنوایی
7-ساده ترین گیرنده ی نوری در کدام جانور وجود دارد و به کدام نام موسوم است؟ 1)زنبور عسل ـ چشم مرکب
2)پلاناریا ـ چشم مرکب 3)پلاناریا ـ چشم جامی شکل
4)خرچنگ ـ اندام جامی شکل
8 - انتهای هر یک از گیرنده ها شامل : 1) دندریت یک نورون است 2) اکسون یک نورون است 3) دندریت یک یا چند نورون است 4) اکسون یک یا چند نورون است
9- گیرنده درد چه هنگام تحریک می شود سرمای شدید 2) گرمای شدید 3) فشار شدید 4) تحریکات شدید که احتمال اسیب به بافت را ایجاد کند
10 - محل گیرنده های مکانیکی حساس به فشار خون کدام بخش است ؟ 1) دیواره برخی از رگهای خونی 2)هیپو تالاموس 3) تالاموس 4) دیواره تمام رگهای خونی
11- خارجی ترین لایه کره چشم چه نام دارد و مشخصات آن کدام است ؟ 1) صلبیه - نازک و رنگدانه دار 2) مشیمیه - نازک و رنگدانه دار 3) صلبیه - محکم و سفید رنگ 4)مشیمیه - محکم و سفید رنگ
12- بخش رنگین چشم در جلو ................. است که از لایه ...................... تشکیل می شود . 1) قرینه - صلبیه 2) عنبیه - صلبیه 3) عنبیه - مشیمیه 4 ) قرینه – مشیمیه
13- گیرنده های نوری چشم در کدام لایه قرار دارند ؟ 1) شبکیه 2)مشیمیه 3) صلبیه 4)عنبیه
14- زلالیه ..................... است که در .......................... نقش دارد . 1) ماده ژله ای شفاف- حفظ کرویت چشم 2) مایع شفاف - حفظ کرویت چشم 3) مایع شفاف - تغذیه 4) ماده ژله ای و شفاف- تغذیه
15- در احساس تعادل کدام گیرنده نقش دارد ؟ 1) سلول های تاژک دار موجود در حلزون گوش 2) سلولهای تاژک دار موجود درمجاری نیم دایره 3) سلولهای مژک دار موجود در حلزون گوش 4)سلولهای مژک دار موجود در مجاری نیم دایره
16- بترتیب بیماری های"کدر شدن عدسی ،کوچک بودن کره ی چشم و عدم انعطاف عدسی" چه نامیده می شوند ؟ 1) دوربینی،آستیگماتیسم،پیرچشمی 2) پیرچشمی،آستیگماتیسم،کوررنگی آب مروارید،دوربینی،پیرچشمی 4) آستیگماتیسم،دوربینی،نزدیک بینی
17-عصب کدام اندام حسی از دو جزء تشکیل شده است ؟ 1 ) چشم 2) گوش 3) زبان 4) بینی
18-در کدام گزینه لایه های چشم از داخل به خارج بیان شده است ؟ 1) شبکیه،عنبیه،صلبیه 2)صلبیه،مشیمیه،شبکیه 3) شبکیه،مشیمیه،صلبیه 4) عنبیه،مشیمیه،قرنیه
19- پردازش اطلاعات چشایی و شنوایی بترتیب در کدام لوب های مغز انجام می شود ؟ 1 ) آهیانه – پیشانی 2) آهیانه – گیجگاهی 3) گیجگاهی – پس سری 4) پس سری – پیشانی
20- کدام گزینه ترتیب نور در چشم انسان را بدرستی نشان میدهد ؟ قرنیه ،زجاجیه ، مشیمیه ، زجاجیه ، عدسی ، شبکیه 2 ) قرنیه ، زلالیه ، مردمک ، عدسی ، زجاجیه ، شبکیه 3) قرنیه ، زلالیه ، عدسی ، مشیمیه ، زجاجیه ، شبکیه 4) قرنیه ، زجاجیه ، عدسی ، مردمک ، شبکیه ، زلالیه
23- سفیدی چشم از کدام پرده های چشم است و از چه نوع بافتی تشکیل شده مشیمیه – پوششی 2)صلبیه – پیوندی 3) شبکیه – پوششی 4) شبکیه – پیوندی
24- گیرنده های فشار خون در ----- وجود دارد و اطلاعات را به ----- منتقل میکند . دیواره رگها – بصل النخاع 2) زیر سطح پوست – مغز 3 ) دیواره رگها – نخاع 4) زیر سطح پوست – ساقه مغز
25-اگر فردی مبتلا به نزدیک بینی باشد تصویر اشیای دور در ............. شبکیه چشم اش تشکیل می شود. این عیب با عدسی ........ اصلاح می شود.1) جلو – واگرا 2) جلو – هم گرا 3) پشت – واگرا 4) پشت – هم گرا
26 - کدام نوع سلول گیرنده عمدتاً مسئول بینایی در نور کم است و کدام نوع نسبت به نور حساسیت کمی دارد؟ 1 ) استوانه ای ها – استوانه ای ها 2) استوانه ای ها – مخروطی ها 3) مخروطی ها – مخروطی ها 4) مخروطی ها – استوانه ای ها
27 - گیرنده های شیرینی و تلخی به ترتیب در کجای سطح زبان قرار دارند؟ 1) عقب – طرفین 2) جلو – طرفین 3) عقب – جلو 4) جلو – عقب
28- قرنیه چشم حاصل تغییرات کدام یک از بخش های زیر است؟ 1) شبکیه 2) صلبیه 3) عنبیه 4) مشیمیه
30- کدام نوع محرک به طور مستقیم سلول های مژک دار شنوایی را در بخش حلزونی تحت تأ ثیر قرار می دهد؟ 1) الکتریکی 2) شیمیایی 3) نوری 4) مکانیکی
31- برای اصلاح نزدیک بینی و دوربینی به ترتیب از راست به چپ چه نوع عینکی لازم است؟ ) محدب – مقعر 2) مقعر – محدب 3) محدب – محدب 4) مقعر – مقعر
32- دو محیط شفاف چشم از خارج به داخل به ترتیب عبارتند 1) قرنیه – زلالیه 2) قرنیه – عدسی 3) زلالیه – عدسی 4) عدسی – قرنیه
33- کدام یک از استخوان های گوش میانی به پرده صماخ متصل است؟ 1) چکشی 2) رکابی 3) سندانی 4) رکابی – سندانی
34- عدسی چشم به وسیله رشته هایی به کجا وصل می شود ودر کدام بیماری کدر می شود؟ 1) ماهیچه های مژکی – پیرچشمی 2) عنبیه – آب مروارید 3) عنبیه – پیرچشمی 4) ماهیچه های مژکی – آب مروارید
35- امکان تشخیص اشیای نزدیک در تاریکی توسط وجود چه گیرنده هایی در موهای سبیل گربه میسر است؟ 1) مکانیکی 2) شیمیایی 3) نوری 4) دما
36 - در کدام یک تصویر ایجاد شده در چشم از بخش های مختلف تشکیل شده است؟ 1) پلاناریا 2) خرس 3) ملخ 4) گربه
37 – کدام گزینه نادرست است؟
الف)جریان آب در خط جانبی ماهی سبب حرکت کاپولا و تحریک سلول های مژه دار می شود. ب) ساده ترین گیرنده نوری در پلاناریا وجود دارد و چشم جامی شکل نامیده می شود. ج) خرچنگ ها و حشراتی مانند مگس و زنبور عسل دارای چشم مرکب هستند. د) ماهی ها ، خفاش ها و دلفین ها قادر به پژواک سازی هستند.